Xitoy oshxonasi: ekzotika ishqibozlari uchun yo‘riqnoma

Xitoyda haqiqiy ovqat madaniyati mavjud. O‘zbekistonda uchrashganda "charchamadingizmi?" deb so‘rashsa, Xitoyda norasmiy muloqotda odamlar ko‘pincha "chi le ma?" iborasi bilan salomlashadilar. Bu so‘zma-so‘z "ovqatlandingizmi?" degan ma’noni anglatadi.

Xitoy turli iqlim mintaqalari va relyefga ega ulkan mamlakat bo‘lib, bu, albatta, mahalliy aholining turmush tarzi va ovqatlanish xususiyatlarini belgilaydi. Katta hududiy farqlar tufayli Xitoy oshxonasi an’anaviy ravishda sakkizta oshpazlik maktabiga bo‘linadi. Ularning har biri o‘z falsafasiga, xilma-xilligiga va taom tayyorlash usullariga ega.

Xitoy oshxonasining an’anaviy bo‘linishi qarama-qarshi ta’mlar muvozanati bilan ham bog‘liq. Xitoy hududlarida "sho‘r-shirin" yoki "nordon-achchiq" birikmalari tez-tez uchraydi. Bu mahalliy oshpazlik an’analarining asosini tashkil etadi va taomlarda uyg‘unlikka erishishga yordam beradi. Ushbu maqolada biz Xitoy oshxonasining asosiy yo‘nalishlari haqida so‘z yuritamiz, ularni qayerda tatib ko‘rish va kimlarga mos kelishini tushuntiramiz.

Shandun oshxonasi: Pekincha usuldagi o‘rdak

Kimlar uchun: go‘sht, dengiz mahsulotlari va tarixga ega an’anaviy Xitoy taomlari ixlosmandlari

Nimalarni tatib ko‘rish kerak: pekincha usuldagi o‘rdak, ugra, chuchvara, batatdan qilingan taomlar, baliq va dengiz mahsulotlari

Qayerda tatib ko‘rish mumkin: Szinanda, Syuyfuda, Sindaoda, Pekinda

Xitoyning eng qadimiy va nufuzli oshxonalaridan biri. U o‘ziga xos qovurish usullari bilan mashhur — bao (kuchli olovda tez qovurish) va pa (qovurib, keyin sousda dimlash). Asosini go‘sht, sabzavotlar, shuningdek, baliq va dengiz mahsulotlari tashkil etadi — bularning barchasi hududning dengiz bo‘yida joylashgani tufayli.

Shandun oshxonasi bir nechta yirik shaharlarni qamrab oladi, ular orasida Szinan (viloyat poytaxti), Konfutsiy vatani bo‘lgan Syuyfu, hamda mashhur port shahri Sindao bor.

Bug‘doydan tayyorlangan taomlar, jumladan ugra va chuchvara alohida o‘rin egallaydi. Viloyat o‘zining shirin kartoshkasi bilan ham tanilgan.

Shandun oshxonasining bosh taomini hamma biladi — bu Xitoy oshpazlik an’anasining ramzi bo‘lgan pekincha usuldagi o‘rdak. Pekin alohida hudud bo‘lishiga qaramay, uning oshxonasi tarixan Shandunning kuchli ta’siri ostida shakllangan: imperatorlik davrida saroy oshpazlarining ko‘pchiligi Shandundan bo‘lib, poytaxtga o‘z ta’m an’analarini olib kelishgan.

Xuddi shu mavzuda ko'proq ma'lumot

O‘zbekiston → Xitoy: yangi vizasiz yo‘nalishni ochmoqdamiz

Sichuan oshxonasi: o‘sha mashhur sous

Kimlar uchun: achchiq va ziravorli taomlar ishqibozlari

Nima tatib ko‘rish kerak: xogo (hot pot), gunbao tovuq, chili sousli Sichuan cho‘chqa biqini, qalampirli Sichuan balig‘i, achchiq sousli chuchvara

Qayerda tatib ko‘rish mumkin: Chenduda, Chunsinda, Leshanda, Myanyanda, Deyanda, Yaanda, Szigunda

O‘ziga xos ta’mi va xushbo‘y ziravorlari bilan Xitoyning eng achchiq oshxonalaridan biri. U mamlakatning janubi-g‘arbida, poytaxti yirik Chendu shahri bo‘lgan Sichuan viloyatida keng tarqalgan.

O‘zining achchiqligi sababli Sichuan oshxonasi ko‘pincha umumiy Xitoy oshxonasi bilan tanish bo‘lmaganlarni cho‘chitadi: ko‘pchilik barcha xitoy taomlari shunchalik achchiq deb o‘ylaydi.

Oshxonaning o‘ziga xos xususiyati — Sichuan qalampiri (oq, yashil, qizil) bo‘lib, u tilni yoqimli tarzda uvushtiradigan va juda esda qolarli ta’m qoldiradigan o‘ziga xos "quruq achchiqlik" yaratadi.

Bu yerda marinadlangan, tuzlangan va quritilgan mahsulotlar chili bilan ziravorlanib keng qo‘llaniladi, bu esa taomlarni to‘yimli qiladi. Eng muhim ziravorlar — sarimsoq piyoz, chili qalampiri, zanjabil va yulduzsimon anisdir.

Tatib ko‘rishga arziydigan taomlar orasida xogoni (hot pot, "qaynoq qozon") alohida ta’kidlash joiz. Qozon shaklida isitgichli maxsus idishga qaynayotgan sho‘rva quyiladi, mehmonlar esa ingichka to‘g‘ralgan go‘sht, sabzavotlar, qo‘ziqorinlar, dengiz mahsulotlari va ziravorlarni unga solib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri dasturxon ustida pishiradilar. Ya’ni, siz suhbatlashish jarayonida o‘zingiz uchun ovqat tayyorlaysiz, bu esa taomni nafaqat mazali, balki ko‘ngilochar mashg‘ulotga ham aylantiradi.

Mintaqaning yana bir nechta mashhur taomlari:

• Gunbao jo‘jasi (Kung Pao chicken) — yong‘oq va soya sousi bilan achchiqlikning uyg‘unligi bo‘lgan an’anaviy taom.
• Chili sousli Sichuan cho‘chqa biqini — o‘ziga xos, juda o‘tkir ta’mli, nihoyatda sersuv go‘sht.
• Qalampirli Sichuan balig‘i — ko‘p miqdorda qalampir va ziravorlar bilan pishirilgan, odatda sho‘rvada tortiladigan baliq.
• Achchiq sousli chuchvaralar — o‘tkir va nordon ta’mli sous bilan beriladigan xitoycha chuchvaralar.

Kanton oshxonasi

Kimlar uchun: yangi va yumshoq ta’mlar ixlosmandlari

Nimalarni tatib ko‘rish kerak: dimsam, bao, vonton, bug‘da pishirilgan baliq, qovurilgan g‘oz, sopol idishdagi guruch

Qayerda tatib ko‘rish mumkin: Guanchjou, Gonkong, Makao, Foshan, Shenchjen, Chjuxay

Bu Guandun provinsiyasi, ayniqsa uning poytaxti Guanchjou, shuningdek, Gonkong va Makaoni o‘z ichiga olgan qo‘shni hududlar aholisining oshpazlik an’analari majmuidir. Uning asosiy xususiyati — mahsulotlarning yangiligi, ta’mning soddaligi va minimal ishlov berishga e’tibor qaratilishi, maxsus souslar esa ortiqcha ziravorlarsiz ingredientlarning tabiiy ta’mini ta’kidlaydi.

Kanton oshxonasida dengiz mahsulotlari, baliq, sabzavotlar, parranda go‘shti va mevalar — mintaqada topish va yetishtirish mumkin bo‘lgan barcha narsalar ishlatiladi. Tayyorlash jarayoni taomlarning sersuv va yangiligini saqlab qolish uchun yengil dimlash, qaynatish yoki qovurishdan iborat.

Eng mashhur taomlar orasida yumshoq vontonlar (qisqichbaqa yoki go‘shtli nachinkali yupqa chuchvara) bo‘lib, ular gazak sifatida yoki alohida taom sifatida beriladi.

Kanton oshxonasida yangi baliqdan bug‘da pishirilgan taomlar, qovurilgan g‘oz va sopol idishda pishirilgan guruch muhim o‘rin egallaydi.

Mahalliy aholi, ayniqsa nonushtada, turli xil dimsamlarni (so‘zma-so‘z "yurakka tegish," "yurak uchun buyurtma berish") — choy bilan kichik gazaklar to‘plami, ko‘pincha chuchvara ko‘rinishida, shuningdek bao — ba’zan dimsam menyusiga kiritilgan, lekin alohida taom ham bo‘lishi mumkin bo‘lgan bug‘da pishgan yumshoq bulochkalarni yaxshi ko‘radi.

Xuddi shu mavzuda ko'proq ma'lumot

Men ishongan (va bekorga ishongan) Xitoy haqidagi 7 ta mif

Futszyan oshxonasi: tabiiy ta’m

Kimlar uchun: dengiz mahsulotlari va yumshoq ta’mlar ishqibozlari

Nimani tatib ko‘rish kerak: "Budda devordan sakraydi" sho‘rvasi, qaldirg‘och uyali sho‘rva, klyardagi ustritsalar, baliq sharchali sho‘rva

Qayerda tatib ko‘rish mumkin: Fuchjou, Syamin, Syuanchjou, Putyan, Chjanchjou, Nanpin

Bu taomlar Xitoyning janubi-sharqiy qirg‘og‘ida joylashgan, Janubiy Xitoy dengizi bilan o‘ralgan Futszyan viloyatidan kelib chiqqan. Futszyan oshxonasida sho‘r, shirin, nordon va achchiq ta’mlar uyg‘unlashgan, biroq uning asosiy xususiyati — yumshoq, muvozanatli ta’mlar va xushbo‘y ziravorlarga e’tibor qaratishdir.

Hududning alohida faxri — dengiz mahsulotlaridir. Mahalliy taomlarda krevetkalar, mollyuskalar, abalon (dengiz qulog‘i), karaslar, kalmarlar va dengiz karami ko‘p uchraydi. Ularning tabiiy ta’mini imkon qadar saqlash uchun bu mahsulotlarni dimlaydilar, qovuradilar, bug‘da pishiradilar yoki bulyonda qaynatib tayyorlaydilar.

Eng mashhur taomlar qatoriga quyidagilar kiradi:

• "Budda devordan sakraydi". Abalon, dengiz bodringi, akula suzgichi, tovuq go‘shti, vetchina va xitoy qo‘ziqorinlari qo‘shilgan sho‘rva. Nomi shuni anglatadiki, hatto Buddaning o‘zi ham bu taomning xushbo‘y hididan maftun bo‘lib, meditatsiyani unutib, bir porsiya uchun devordan sakrab o‘tishga tayyor.
• Qaldirg‘och uyali sho‘rva — juda mashhur va qimmatbaho taom. Salanganlar (qizilishtonlarning bir turi) o‘z uyalarini quritilgan oqsilli so‘lakdan quradi. Bu modda namlanganida jelesifat va iste’molga yaroqli bo‘lib qoladi. Bunday sho‘rva o‘tkir ta’mga ega emas, lekin o‘zining "tuzilishi" bilan mashhur va foydali hisoblanadi. Agar uni tatib ko‘rishga qaror qilsangiz, "sustainably harvested" degan belgini qidiring — bu uyalar maxsus fermalarda yig‘ilganini va hech qanday qushga zarar yetkazilmaganini anglatadi.
• Klyardagi ustritsa — tuxum va kartoshka kraxmali qo‘shilgan, oltin rangga kirguncha qovurilgan yumshoq ustritsa. Juda mashhur ko‘cha taomlari hisoblanadi.
• Baliq sharchali sho‘rva — yangi baliqdan tayyorlangan elastik sharchali tiniq bulyon. Oddiy, an’anaviy ta’mga ega.

Jiangsu viloyati oshxonasi: nafislik va taqdimot san’ati

Kimlar uchun: nafis taom va mavsumiy mahsulotlar ixlosmandlari

Nimalarni tatib ko‘rish kerak: dengiz kambalasi, suv kashtani, Nankin uslubidagi tuzlangan o‘rdak

Qayerda sinab ko‘rish mumkin: Nankin, Suchjou, Yanchjou, Chanchjou, Usi, Chjenszyan

Bu hudud yangi baliq va daryo noz-ne’matlarini sevuvchilar uchun haqiqiy jannatdir.

Jiangsu o‘zining oshpazlik nafisligi bilan mashhur. Bu yerda hamma narsa muhim: taom tortish vaqti, masalliqlarning mavsumiyligi, rang va shakl uyg‘unligi, hattoki dasturxon atrofidagi xotirjamlik ham. Masalan, Suchjouda sabzavotlarni gul shaklida o‘yib bezash, Yanchjouda esa taomlarni manzaralarga o‘xshatib dasturxonga tortish ommalashgan.

Dengiz kambalasini tatib ko‘rish lozim — bu nozik dengiz hidiga ega mayin baliq. U yumshoqligini saqlab qolish uchun pishiriladi va ko‘pincha deyarli shaffof sousda tortiladi, go‘yo baliq hozirgina dengizdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarelkaga suzib chiqqandek. Shuningdek, suv kashtani ham e’tiborga loyiq — tashqi ko‘rinishi oddiy, ammo ichi juda sersuv va qarsildoq, tetiklashtiruvchi shirinlikka ega. U taomlarga o‘ziga xos to‘qima "jilosi" beradi.

O‘rdak go‘shti mintaqaning yana bir faxri, ayniqsa Nankin uslubidagi tuzlangan o‘rdak ko‘rinishida. U sabr bilan tayyorlanadi: ziravorlar va suvda marinadlanadi, so‘ngra qaynatiladi.

Chjeszyan oshxonasi: yengil taomlar ixlosmandlari uchun

Kimlar uchun: yengil va mayin taomlarni sevuvchilar

Tatib ko‘rish uchun tavsiya etiladigan taomlar: shakar siropidagi toshbaqa, suv o‘tlari bilan sariq gorbil balig‘i, kraxmaldagi baliq suti, Lunszin krevetkalari, qishki qovoq sho‘rvasi, "Dunpo" cho‘chqa go‘shti

Bu taomlarni qayerlarda tatib ko‘rish mumkin: Xanchjou, Ninbo, Shaosin, Venchjou, Chjoushan, Szinxua

Bu oshxona o‘zining yengilligi, nafisligi va ta’mlarining tabiiyligiga ko‘ra ajralib turadi. Bu yerda yog‘li yoki o‘ta achchiq taomlar yo‘q — minimal miqdorda yog‘ ishlatiladi, ta’mi esa masalliqlarning yangiligi va nozik issiqlik ishlovi tufayli saqlanib qoladi.

Bu mintaqa "baliq va guruch o‘lkasi" sifatida mashhur. Taniqli taomlar qatoriga quyidagilar kiradi:

• Shakar siropidagi toshbaqa — bu noyob taom ziyofatlarda, qabul marosimlarida yoki hurmatli mehmonlar sharafiga tortiladi.
• Suv o‘tli sariq gorbil — laminariya bilan dimlangan mayin dengiz balig‘i bo‘lib, ko‘pincha oilaviy bayramlarda dasturxonga tortiladi.
• Kraxmaldagi baliq suti — kraxmal va zanjabil bilan tayyorlangan baliqning ichki qismlaridan iborat noyob taom.

Xunan oshxonasi: hammasi yondiradi!

Kimlar uchun: o‘ta achchiq ta’mni yaxshi ko‘ruvchilar

Tatib ko‘rish uchun tavsiya etiladigan taomlar: qizartirib qovurilgan Mao go‘shti, xunancha achchiq karp balig‘i, chili qalampirli tovuq go‘shti, sarimsoqpiyozli marinadlangan sabzavotlar

Bu taomlarni qayerlarda tatib ko‘rish mumkin: Changsha, Yueyang, Xengyang, Chjanszyasze, Lodi, Xuayxua

Bu oshxona achchiqlikni sevuvchilar uchun haqiqiy topilma hisoblanadi. Uni ta’riflash uchun uchta asosiy so‘z — xushbo‘ylik, nordonlik va achchiqlik. Bu yerda qizil chili mo‘l-ko‘l ishlatiladi, nordon marinadlar, ko‘p miqdorda sarimsoqpiyoz, zanjabil va mahalliy sabzavotlardan foydalaniladi. Taomlar ko‘pincha yog‘li, to‘yimli ta’mga ega bo‘lib, ayni paytda xushbo‘y va nozik. Qalampirdan keladigan karaxtlik ustunlik qiladigan Sichuan oshxonasidan farqli o‘laroq, Xunan oshxonasidagi achchiqlik — kuydiradigan va to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir qiluvchi.

Mashhur taom — "Qizartirib qovurilgan Mao go‘shti". Xunanlik Mao Szedunning sevimli taomi soya sousi bilan karamellanguncha qovurilgan cho‘chqa go‘shti hisoblanadi.

Anxoy oshxonasi: tabiat muxlislari uchun

Kimlar uchun: oddiy va tabiiy ta’mlarni qadrlovchilar

Nima tatib ko‘rish kerak: Xuanshan tog‘idan keltirilgan dimlangan kaptarlar, "yo‘lbars terisidagi" soya pishlog‘i, qo‘ziqorin bilan dimlangan bambuk novdalari, choy bargli sho‘rva

Qayerda tatib ko‘rish mumkin: Xefey, Xuanshan, Uxu, Ansin, Syuancheng, Chichjou

Anxoy viloyatining qalin o‘rmonlari, tumanli Xuanshan tog‘lari va qishloq osoyishtaligi bilan uyg‘unlashgan taomlari. Bu yerda tabiat in’om etgan mahsulotlardan taomlar tayyorlanadi: qo‘ziqorinlar, bambuk novdalari, yovvoyi o‘tlar, choy barglari, rezavorlar.

Anxoy oshxonasining asosiy g‘oyasi tabiiylik va ta’mning asta-sekin ochilishidir.

• Afsonaviy taom — Xuanshan tog‘idan keltirilgan dimlangan kaptarlar. Ular suvsiz, faqat o‘z sharbati va giyohlar bilan tayyorlanadi.
• Vegetarianlar uchun eng mashhur taom — qo‘ziqorin va ziravorlar bilan oltin rangga qovurilgan "yo‘lbars terisidagi" soya pishlog‘i. Bu taom bu yerda 500 yildan beri tayyorlanib kelinmoqda.

Xitoy taomlarini bir-ikki taom bilan ta’riflash qiyin. Siz sayohat qilib, cheksiz yangi taomlarni tatib ko‘rishingiz va xitoyliklar nimalarni yemasligidan hayratda qolishingiz mumkin. Agar keyingi safar sizga: "Men xitoy taomini yedim," deyishsa, qarshi savol bering: "Qaysi birini — xunan, kanton, anxoy taomlarini — yoki shunchaki mikroto‘lqinli pechda ugra isitdingizmi?"